Vagale collaps

Vagale syncope (collapse)

Vandaag was ik bij de eerste communie van de zoon van een bevriend stel. Het was een mooie dienst in een grote, volle, warme en benauwde kerk.

Op een gegeven moment zag ik tegenover ons wat geroezemoes ontstaan en ik stond op om te gaan kijken, toen er om werd geroepen of er een dokter of verpleegkundige aanwezig was, gezien dat iemand onwel was geworden.

Ik ben er direct naar toe gelopen. Bij aankomst zag ik een dame op leeftijd, die volgens omstanders ineens niet lekker was geworden en 'even' buiten westen was geweest.

Ze was toen ik aankwam goed aanspreekbaar en alert, mw. had geen pijn en of andere klachten, dus we hebben mw. naar buiten geholpen voor de privacy en frisse lucht.

Mw. is uiteindelijk met de ambulance naar het ziekenhuis gebracht en mijn vermoeden is dat mw. een (vaso) vagale collaps heeft gehad.

(vaso) vagale syncope/collapse

" Een plotseling en voorbijgaand verlies van het bewustzijn als 

gevolg van een afname van de bloedstroom naar de hersenen. "

Basis

Het lichaam heeft diverse systemen om veranderingen in de bloeddruk en hartslag te reguleren. 

Een van de belangrijke systemen heeft receptoren, die veranderingen signaleert om vervolgens hier regularisatie op te laten plaats vinden

• Rekreceptoren in de vaatwand van de sinus caroticus
• de aortaboog (arteriële baroreceptoren) 
• In hart en longen (cardiopulmonale receptoren)

Functie

Wanneer deze receptoren een daling van de bloeddruk signaleren. Dan geven deze een signaal door via de afferente vezels (de Nervus glossopharyngeus en de Nervus vagus) van de baro-reflexboog.

 Dit wordt vertaald in veranderingen in de activiteit van het autonome zenuwstelsel=

• De orthosympathicus

Orthosympathischicus --> stimulatie --> leidt tot verhoging van de:

- sinus-knoop-frequentie

- de contractiekracht van het myocard

- de mate van arterio- (en veno-)constrictie.

• De parasympathicus

De parasympathicus --> innerveert de sinusknoop via de N. vagus 
-->sinusbradycardie

De vasovagale reactie geeft gelijktijdige:

                   parasympathische activatie:  Sinusbradycardy 

                 orthosympathische remming:  Verlaging frequentie 

                                                             Verlaging HMV (hart minuut volume)

                                                             Vasodilatatie

In deze video wordt dit via een animatie duidelijk gemaakt

KLINISCHE symptomen VAN DE VASOVAGALE REACTIE

Flauwvallen.

Typische klinische voorboden van de vasovagale reactie zijn:

• een bleke huid (vasoconstrictie door vasopressine)
• zweten
• pupildilatatie (verhoogde sympathische activiteit)
• misselijkheid (reflectoire relaxatie van de maag door prikkeling van ventrikelreceptoren).

De gevolgen van verminderde hersendoorstroming bij dalen van de bloeddruk kunnen zich manifesteren door:

• een zwak gevoel in de benen
• duizeligheid
• wazig zien 
• verdwijnen van kleuren zien door retinale ischemie
• gehoorverlies
• hyperventilatie (die door de daarmede samengaande vaatverwijding de mate van bloeddrukdaling kan versterken).

 Wanneer het slachtoffer tijdens een vasovagale reactie niet kàn omvallen of plat gaan liggen (bijvoorbeeld wanneer hij in een tandartsstoel zit of in de auto), kan het symptomencomplex van hersenschors-ischemie ontstaan met ritmische myoklonieën van armen en benen, kortdurende strekstijfheid en soms incontinentie.

Niet alleen na lang stilstaan maar ook na krachtige inspanning is de orthostatische tolerantie ook bij gezonden geringer; verondersteld wordt dat het vermogen tot vasoconstrictie in de arbeidende spieren door hyperthermie en lokale melkzuurvorming afneemt.

Risicofactoren van aandoening

De oorzaak van flauwvallen is voor elke patiënt weer anders, maar veel voorkomende uitlokkende factoren zijn:

• alcohol
• bloeddrukmedicatie
• een bloedafname / het zien van bloed
• een lichamelijk inspanning leveren (bijvoorbeeld iets zwaar optillen)
• een stressvolle situatie
• een volle of lege maag
• een warme, drukke of slecht geventileerde plaats
• genetische factoren: Mogelijk is een vasovagale syncope erfelijk maar de genen die hiervoor verantwoordelijk zijn, zijn nog niet geïdentificeerd anno maart 2018.
• hyperventilatie
• intense emoties, waaronder shock, woede, pijn of angst
• lange tijd rechtstaan
• plotselinge veranderingen in de lichaamshouding (snel staan na een lange tijd zitten)
• spanning uitoefenen op het lichaam (om bijvoorbeeld stoelgang te produceren)
• uitdroging

Behandeling

In principe is het een voorbij gaande aandoening, waarbij iemand onwel en soms zelfs het bewustzijn kan verliezen.

Wat vooral belangrijk is wanneer iemand het bewustzijn verliest, is zorgen voor de veiligheid van (jezelf en) het slachtoffer, het lichaam zal de plotse daling van de hartfrequentie en bloeddruk zelf weer herstellen na een (korte) periode.

Bronnen:

http://www.zowerkthetlichaam.nl/39/longen-en-ademhaling/
https://www.icverpleegkundige.com/files/Fysiologie-en-pathofysiologie-van-het-respiratoire-systeem.pdf
http://vvlr.be/pdf%20files/congres2012/Dr%20C%20Haenebalcke%20.pdf
https://www.berenbroek.eu/sheets/1411ademhaling.pdf
https://www.medics4medics.com/nl/advanced-life-support/mechanische-ventilatie
https://www.ntvg.nl/artikelen/de-vasovagale-reactie/volledig
http://www.emdocs.net/the-em-educator-series-ua-for-all-pearls-pitfalls-in-the-ed-setting/
https://www.ems1.com/ems-products/Capnography/articles/135543048-4-things-paramedics-need-to-know-about-capnography-and-heart-failure/
http://docplayer.nl/68777284-Het-autonome-zenuwstelsel.html